Kruszywo to skalny materiał sypki o pochodzeniu organicznym, mineralnym lub przemysłowym. Najszersze zastosowanie znajduje w budownictwie oraz w tworzeniu nawierzchni drogowych. Może jednak pełnić również rolę dekoracyjną. Kruszywa najczęściej pozyskuje się metodami kopalnianymi, ale możliwe jest także wytworzenie ich w wyniku recyklingu. Jakie typy kruszyw wyróżniamy, jakie są ich cechy i gdzie jeszcze znajdują zastosowanie?
Rodzaje kruszyw
Kruszywa można podzielić w oparciu o różne parametry. Jednym z nich jest wielkość drobin, która ma wpływ na ich późniejsze zastosowanie. Wyróżniamy zatem kruszywa drobne, grube i kruszywa o ciągłym uziarnieniu, czyli mieszane. Inny podział tego materiału opiera się na jego gęstości objętościowej, czyli stosunku masy do objętości. Lekkie kruszywa mają gęstość mniejszą niż 1800 kg/m2, a ciężkie większą niż 3000 kg/m2. Kruszywa dzielimy też ze względu na pochodzenie – na mineralne i organiczne – zaś z obu tych grup możemy wyróżnić również na kruszywa sztuczne, odpadowe i te pochodzące z recyklingu.
Jak pozyskujemy kruszywa?
Kruszywa naturalne pochodzenia mineralnego otrzymywane są wskutek naturalnej erozji skał lub poprzez mechaniczne rozdrobnienie tych skał litych, które występują w przyrodzie w postaci okruchów i odłamów. W ten sposób pozyskiwane są między innymi piaski, żwiry, miał oraz grys. Drobiny tego typu można poddać dodatkowemu uszlachetnianiu, podczas którego usuwane są zanieczyszczenia pyliste. Kruszywo naturalne pochodzi z kopalni oraz den rzek i jezior. Z kolei materiał sztuczny to rezultat modyfikacji kruszyw mineralnych lub odpadowych. Modyfikacje mogą obejmować przede wszystkim obróbkę termiczną, czyli wypalanie, spiekanie, naparzanie i autoklawizowanie. W taki sposób powstaje między innymi gralit czy stargran.
Cechy kruszyw
Kruszywa dostępne na rynku są różnorodne pod względem swoich właściwości i parametrów technicznych. Wszystkie charakteryzuje jednak wysoka odporność na ścieranie i ściskanie, uszkodzenia mechaniczne i czynniki atmosferyczne, takie jak zmienne, skrajne temperatury. Różnice pomiędzy poszczególnymi kruszywami mogą wynikać z naturalnych właściwości danej skały lub zależeć od człowieka, czyli procesu wydobycia, technologii produkcji czy też sposobu składowania gotowego materiału. Przykładowo, kruszywo naturalne powinno cechować się następującymi parametrami:
- max. 5% nasiąkliwością,
- 24% odpornością na miażdżenie,
- max. 10% ubytkiem masy,
- 4 – 10% zawartością pyłów mineralnych,
- max. 5% zawartością zanieczyszczeń.
Gdzie stosujemy kruszywa?
Kruszywa stosuje się przede wszystkim do produkcji betonu, wysypywania podjazdów, produkcji zapraw cementowych oraz tworzenia warstw filtracyjnych. Poza zastosowaniem praktycznym materiał ten bardzo często wykorzystywany jest również jako element ozdobny w mieszkaniach oraz ogrodach. Kruszywem dekoracyjnym można obsypywać oczka wodne, wypełniać przestrzenie między rabatami czy też tworzyć od podstaw ścieżki lub podjazdy prowadzące do posesji. Ozdobne kruszywa stosuje się także w produkcji tynków mozaikowych i podłóg żywicznych, dzięki którym te zyskują właściwości antypoślizgowe.
